Mutfakta çiğ tavuğu yıkamak çoğu kişinin “temizlik” refleksiyle yaptığı bir hareket oluyor. Ancak bu masum görünen işlem aslında kontrolsüz mikroorganizma yayılımını tetikliyor.
Bir başka gerçek ise şu, su, yüzeydeki bakteriyi temizlemiyor, aksine sıçrama etkisiyle daha geniş bir alana transfer ediyor. Bu yüzden mühendis gözüyle bakınca süreç hem verimsiz hem de gereksiz bir risk yaratıyor.
Su Sıçraması ve Mikro Bulaşma Mekanizması
Evye içinde akan su, çiğ tavuğun yüzeyindeki bakteriyi mekanik olarak hareket ettiriyor. Bu hareket sıçrama damlacıklarıyla birleşince mutfak tezgahına, kesme tahtasına ve hatta yakın konumdaki sebzelere bulaşma ihtimalini artırıyor. Böylece kontaminasyon zinciri kontrolsüz ilerliyor.
Araştırmalar bu süreci “sekonder bulaşma” olarak tanımlıyor. Özellikle Salmonella ve Campylobacter gibi patojenler düşük dozda bile hastalık oluşturabiliyor. Bu nedenle yıkama davranışı teorik olarak hijyenik görünse de pratikte tam tersi sonuç veriyor.
Nasıl Temizlemeliyiz Bu Tavuğu?
Tavuk yüzeyindeki bakteriyi yok eden tek güvenilir yöntem ısıl işlem oluyor. Etin merkez sıcaklığı 74°C seviyesine çıktığında patojen aktivitesi tamamen duruyor. Bu sıcaklık değeri gıda mühendisliğinde “kritik kontrol noktası” olarak kabul ediliyor.
Bu noktada yıkama davranışı ısıtma sürecine hiçbir katkı sunmuyor. Hatta gereksiz bir aşama yaratarak virajı daha riskli hale getiriyor. Yani işi mühendis gibi düşününce, proseste fazladan bir adım eklemek aslında hata oranını artırıyor.
Kontaminasyonun Evdeki En Sinsi Etkisi
Mutfak lavabosu gün içinde birçok işlem için kullanılıyor. Salata yıkama, sebze temizleme veya bulaşık durulama bunlardan bazıları. Çiğ tavuğu yıkayan kişilerin yaklaşık dörtte biri, daha sonra yıkadığı salataya bakteri taşıdığını fark etmiyor.
Bu durum ise ciddi bir sağlık problemi yaratıyor. Çünkü ısıtılmayan her gıda, bulaşan bakteriyi doğrudan tüketiciye aktarıyor. Son çalışmalar idrar yolu enfeksiyonlarının bir bölümünün bile kötü mutfak hijyeniyle ilişkilendiğini gösteriyor.
Peki Ne Yapacağız?
Aslında çözüm çok basit: Çiğ tavuğu asla yıkamayacağız, sadece güvenli ısıl işlem uygulayacağız. Kesme tahtasını ve bıçakları işlem sonrası sıcak su ve deterjanla temizleyeceğiz. Bunlar basit ama etkili önlemler oluyor.
Mutfak mühendisliği diye bir kavram yok ama, mutfakta aldığımız küçük kararlar tam anlamıyla bir proses yönetimi oluşturuyor. Verimli proses = Güvenli yemek.
